Residential Lighting

The quantity and quality of illumination, the impression it creates about the merchandise and the effect it has on the appearance of the space are all factors in a successful lighting design. A designer must consider a variety of key characteristics when developing their lighting plan including lamp life, system efficiency, lumen maintenance, color rendering and appearance, daylight integration and control, light distribution, points of interest, cost, system control and flexibility.

 • Create a warm and inviting environment while making it functional and safe

 • Integrate and balance ambient, task and accent lighting into every room to allow for a variety of settings and moods

 • Establish a path of illumination through the house to allow comfortable transition and movement from room to room

 • Enhance and strengthen the character of the living space by highlighting areas of interest and architectural details

 • Design a flexible lighting scheme to take you from dawn to dusk and a system that is easy to maintain

 • Address energy efficiency and code issues

When lighting a residential space, consider the following:

• Size and shape of the space

 • Traffic patterns through the home

 • How the room will be used: there is almost always some type of task involved in each space and some tasks require more light than others

 • The ceiling height and shape: light will be reflected off these surfaces and contribute to the ambient light level in the room

 • Age of the persons living in the space: the older we get, the more we are adversely affected by glare

 • Color of the walls: darker walls absorb more light and may require higher levels of illumination

 • Art work and highlight areas: determining the pieces and places to be highlighted helps determine the number of accent lights needed

 • Families of luminaries: recessed downlights used as adjustable accents and wall washers should match in aperture size and trim finish as well as use similar lamp types. Complement these choices with the same, or similar, finished fixtures to avoid drawing attention to the lighting system.

LAYERS OF LIGHT

GENERAL LIGHTING

General lighting is the main source of illumination in a space. This uniform, base level of lighting can easily become the focus of energy reduction, as the light levels from other fixtures can be lowered. Recommended light levels for general lighting is 30 - 50 footcandles. It provides the area with overall illumination, more specifically for orientation and general tasks. Ambient lighting should radiate a comfortable level of brightness and provide a sense of relaxation and spaciousness. The light level should be uniform throughout the space, inconspicuous and neutral. A simple way to achieve this is by arranging recessed fixtures using reflectors, baffles, and lensed trims in overlapping positions. Perimeter lighting, or wall washing, helps define spaces, provides vertical lighting and makes the space feel larger. Done with sconces or wall washers, vertical lighting creates a pleasant, welcoming environment and adds to the visibility and visual impact of the space. It is important that vertical surfaces are lit for visual comfort, spaciousness and visual and directional cues.

TASK LIGHTING

Task lighting is used to illuminate an area for a specific task; providing a focused, localized, and higher level of illumination. Necessary to the functioning of a space, it is important to use energy efficient sources to reduce operating costs. Task lighting is most effective when used as a supplement to general lighting in workspaces, conference areas and on counter tops. Effective task lighting should eliminate shadows on the specific illuminated area, while preventing glare from the lamp or off surfaces. Although ambient light should still provide the majority of illumination, task lighting reduces the reliance on overhead lighting, and provides a better quality of light for specific tasks. Recommended light levels for task areas are 50 – 200 footcandles. When lighting a task area, take into account the difference in brightness, or contrast, between the task area and the surrounding space. A 3:1 ratio of task lighting to general illumination provides a nice contrast. The amount of light needed on the task, or luminance, is usually the most flexible variable of task lighting, and can be increased to compensate for low contrast levels. TASK LIGHTING 12 Decorative lighting serves a dual purpose: not only to contribute to the lighting layers in a retail environment, but also to enhance the look of the space as a design element. Decorative lighting includes pendants, sconces, chandeliers, table and floor lamps, and cylinders. Decorative lighting should complement and add visual interest to the interior, as well as provide or contribute to the overall lighting plan. Pendants should be mounted 6 - 8 feet above the finished floor (a.f.f.) so they are still within view, but not too low as to deter visual communication. Wall sconces and wall mounted cylinders should be mounted approximately 5-1/2 feet a.f.f.; this helps to create a sense of human scale. Adding décor, beauty and style using decorative lighting is also an important reflection of a store’s brand image, and reinforces the theme and style of the space. Decorative lighting can also contribute a feeling of hospitality and comfort to the retail experience, putting shoppers at ease and encouraging a longer visit, which can potentially lead to more sales. By combining and layering these lighting types, your store environment will be more attractive, exciting, and inviting.

ACCENT LIGHTING

Accent lighting reinforces design aesthetics and creates a dramatic emphasis on shapes, textures, finishes and colors. It creates a visual interest in the space and can enhance almost anything. It adds depth, contrast and creates a focal point; it highlights shape, texture, finish and color. If this light is directed ambiguously, the end result may have many unwanted shadows obstructing the details of the highlighted items as well as distracting glare. The key is to make this illumination more precise and of higher intensity than the surrounding ambient light. Track fixtures, recessed housings with adjustable trims and concealed adjustable illumination with point source lamps provide directional control and are especially effective for accent lighting. They are easy to aim precisely to highlight products’ best attributes and influence the customers’ impression. Accenting everything and emphasizing nothing is a common mistake with accent lighting; always keep in mind that there such a thing as providing too much light. The IESNA recommends a 5:1 ratio of accent lighting to ambient light to make objects stand out and create a significant visual effect; dark merchandise may require a higher ratio to bring out detail. Recommended light levels for accent lighting are between 150 – 500 footcandles. For feature displays, higher ratios of 15:1 or 30:1 are used, especially to create sparkle in jewelry or crystal.

DECORATIVE LIGHTING

Decorative lighting serves a dual purpose: not only to contribute to the lighting layers in a retail environment, but also to enhance the look of the space as a design element. Decorative lighting includes pendants, sconces, chandeliers, table and floor lamps, and cylinders. Decorative lighting should complement and add visual interest to the interior, as well as provide or contribute to the overall lighting plan. Pendants should be mounted 6 - 8 feet above the finished floor (a.f.f.) so they are still within view, but not too low as to deter visual communication. Wall sconces and wall mounted cylinders should be mounted approximately 5-1/2 feet a.f.f.; this helps to create a sense of human scale. Adding décor, beauty and style using decorative lighting is also an important reflection of a store’s brand image, and reinforces the theme and style of the space. Decorative lighting can also contribute a feeling of hospitality and comfort to the retail experience, putting shoppers at ease and encouraging a longer visit, which can potentially lead to more sales. By combining and layering these lighting types, your store environment will be more attractive, exciting, and inviting.

APPLICATION SOLUTIONS

ENTRY WAYS

Outside, the entrance to the home should be well lit to welcome guests and identify visitors. Inside, the ambient lighting should provide an inviting atmosphere and ensure safe passage into other areas of the home. Ceiling mounted fixtures are perfect for providing a soft, warm ambient light to welcome visitors into your home.

STAIR AND HALLWAYS

Stairways and hallways are two areas of the home that need to be especially well lit for safety. In the hallway, fixtures should be placed every 4-6 feet. An effective technique for lighting these areas is wall washing; it defines form and space while highlighting texture, visually increasing the size of a room and making the space seem lighter and more open. The lighting on the wall may have a varied, scalloped look or an even “wash” of light, depending on the spacing of the fixtures.



UTILITY ROOMS

Well diffused ambient lighting, such as recessed lighting, is usually sufficient for the utility room. However, if there are specific task areas, such as sorting and mending, consider a line of track lighting with pendant fixtures for a higher level of illumination over this area and to add a splash of color and elegance to the space.

BATHROOMS

Safety, function and aesthetics are primary considerations when lighting a bathroom. The light should be bright enough, even at night, to move around safely; even and shadow-free to allow grooming practices. Recessed lighting is ideal for the bathroom as it casts comfortable, glare-free illumination. ConTech Lighting offers a wide variety of recessed housings with an assortment of damp location listed trims for the bathtub and shower areas. For specific task areas, such as the sink and mirror, consider using ConTech’s wall sconces to flank the mirror or using a line of flexible track with pendants hung from the ceiling

BEDROOMS

In the bedroom, it is important to focus on the overall mood. The lighting should be flexible for different moods using a combination of ambient and task lighting to provide bright enough illumination for reading and other tasks. Smaller, light-colored rooms may not need as much ambient lighting, as there may be enough reflection from the other layers of light to compensate. Larger rooms with darker surfaces may need more ambient lighting, as dark colors absorb more light. Accent lighting can be used to highlight artwork and architectural details. Consider using recessed lighting near the head of the bed, with a switch or dimmer nearby, to highlight the bed and provide task lighting for reading. Using dimmers gives the ability to control different light levels independently, so the room can adapt to different moods as desired.

HOME OFFICES

Now more than ever, the home is becoming a place for work: between 20 and 40 million people do some type of work at home. The home office is also a place for homework and research, paperwork and bills. It is important to create a comfortable environment free of harsh contrasts and distracting glare, especially on computer monitors. Task lighting should focus on work areas; a strip of track lighting over the desk or track pendants over the desk area help illuminate details and prevent eyestrain. Pictures and professional certificates can be accented by adjustable track fixtures.

EMERGENCY LIGHTING

For an added sense of protection in the home, ConTech offers emergency lights. A power outage is often unexpected, and never welcome. ConTech’s emergency lights are equipped with a battery that provides more than 90 minutes of emergency illumination. The battery is automatically charged and kept at peak readiness, and when power is restored, the battery is automatically recharged to the proper level. These fixtures can be used effectively in any area of the home including the kitchen, bedrooms, stairways, basement and garage.

KITCHENS

Kitchens have become the ultimate multi-use room, the heart of the home. They need plenty of ambient and task lighting to be efficient and functional. Recessed fixtures provide a layer of ambient light that can be supplemented with task lighting. ConTech’s undercabinet lighting provides ideal task lighting for work surfaces and counter tops, and reduces shadows and overhead glare. The same undercabinet fixtures can be mounted above the cabinets to reflect light off the ceiling, contributing to the overall ambient light level and adding visual interest to the room. Breakfast nooks and kitchen islands can be lit with one of ConTech’s mono-point pendants set on a dimmer and accented with one of our distinctive shades to allow adequate task lighting for homework or hobbies and allow lower, cozier light level for meals. DINING ROOMS Lighting in the dining room should be beautiful and functional. Typically, a chandelier or track system with string pendants and elegant glass shades are the focal point of a room. Set on a dimmer, a soft glow can be created, similar to candlelight. Recessed or track lighting provide ambient lighting and highlight any prize possessions in the room such as artwork or sculpture. Undercabinet lighting is a perfect accent to a china cabinet, hutch or breakfront. Mounted inside, it becomes a showpiece highlighting beautiful china or glass. Wall sconces can flank either side of the sideboard or buffet, contribute to the ambient lighting in the room as well as highlight display objects.

LIVING AND FAMILY ROOMS

A variety of activities take place in the living room: general entertaining, watching television, working on the computer, homework, reading… the correct light levels must be incorporated to suit each activity and mood. Accent lighting should be on artwork and architectural details. Track lighting and adjustable recessed downlights are good choices for these highlights. Wall washing is ideal for book shelves and large artwork. Sconces flanking either side of the fireplace work beautifully with a line of recessed or track fixtures above, making the fireplace the focal point of the room. Undercabinet lighting under shelving units contribute to the ambient lighting or on top of the units to accent the ceiling, expand the space and add visual interest to the room. Glare can distract from TV watching or computer use. Be sure that the light levels near these areas are lower to maintain the screen image.

REDUCING ENERGY IN THE HOME

As energy costs continue to rise, homeowners are looking for simple ways to reduce energy costs. The most tried and true practice is to turn off lights when a room is not in use. Choose the right fixtures for your home, which also means choosing the right light source. Incandescent lamps provide excellent color and are easily dimmable, but also consume a lot of energy and burn out quickly. Compact fluorescent lamps use 75% less energy, are more efficient and run at a cooler temperature. LED Sources offer great quality, lower energy use, and longer life - the best of both worlds. Look for fixtures that use one higher wattage lamp, rather than several lamps with lower wattages. To get the most out of your lighting design, keep fixtures and lamps free of dirt and debris. Dirt can absorb as much as 50% of the light emitted from a lamp. Whenever possible, use dimming controls. They give flexibility to the lighting plan and lower light levels to conserve energy and increase lamp life.

http://me.hku.hk/bse/MECH3422/Interior_Lighting_Design.pdf

http://www.erco.com/download/content/30-media/2-handbook/erco-handbook-of-lighting-design-de.pdf

http://www.contechlighting.com/sites/default/files/contechresidentaillightingguide.pdf

Küreselleşme ve Değişen Kent Algısı

Kentler tarihsel süreç içerisinde incelendiğinde sürekli bir “DEĞİŞİM” olgusu içerisindedir. Bu değişim fiziksel / mekansal, siyasal, kültürel ve ekonomik boyutlarda gerçekleşmiş, gerçekleşmekte ve gerçekleşecektir. Bu kaçınılmaz bir gerçektir. Çünkü, ne zaman ne de insan yerinde saymakta ve hayata olduğu yerden bakmaktadır. Hepimizin bildiği gibi “değişmeyen tek şey, değişimin ta kendisidir.”

Kentlerde meydana gelen değişimlerin en temel örnekleri, değişen ve gelişen ekonomik kaynakların çeşitlenmesi sonucunda tarım sektörünün etkisini kaybedip zamanla yerini sanayi sektö- rüne bırakarak gelişmesidir. Kaçınılmaz olan sonuç küreselleşmeyi getirmektedir ki şu anda kentlerin değişiminde önemli bir role sahip olan yapılar teknolojinin en yoğun hissedildiği merkezleri oluşturmaktadır.

Küreselleşmenin etkileri kentsel mekanlarda yoğun bir şekilde 1980’lerden sonra hissedilmektedir. Gündelik yaşamdaki ilişkiler ve bunun mekansal boyutu üzerindeki dönüştürücü etkisi göz ardı edilemez boyutlardadır. Son yıllardaki kentin değişimini içinde bulunduğu küreselleşme sürecini tanımlayarak açıklamaya çalışırsak, Küreselleşmeye kendi tarihsel gelişimi içerisinde bakıldığında; eski söylem ile yeni söylem olarak iki farklı şekilde tanımlanmaktadır. Eski söylem bağlamında küreselleşme insanlığa eşit haklar sunma kapasitesine sahip; hayat standartlarını yükseltmeye yönelik bir içerik taşıyordu. Medeniyetlerin gelişmesiyle ortaya çıkabilecek olan ortak fikir birliği (konsensüs) bu söylemin en dikkat çekici tarafıdır. Küresel bir düzen kurma faaliyeti içinde olmanın aslında evrensel bir sistem içinde yer almayı da doğurduğu yadsınamaz bir gerçektir. Devletlerin birbirlerinin sınırlarını koruma garantisi bile verdikleri bir ortam söz konusudur.

Kentler küreselleşmeyle birlikte parçalanmış ve farklılaşmış mekanlar haline dönüşmektedir. Giderek mekanda batılı değerlerin etkisini görmekteyiz. Batı küreselleşmenin iplerini elinde tutarak küreye hakim olma iddiasını taşı- maktadır. Böylece yerkürede mekansal sınırlar aşılmaktadır. Bu bağlamda küresel süreçler yerellikleri de etkilemektedir. Kentsel mekanda heterojenlik söz konusudur. Küreselleşmeyle birlikte artık kentsel mekan tanımlanırken kır-kent çelişkisi üzerinde durulmamaktadır. Diğer bir değişle kentin tanımında kıra ihtiyaç duyulmamaktadır. Çünkü kent çeşitlilikler ve farklılıklar içeren heterojen bir mekan haline gelmiştir.

Mekânın yapısında meydana gelen köklü değişimler, kente ve dolayısıyla mekâna yönelik bakış açılarını tümüyle değiştirmiş ve bu konulara ilişkin çok sayıda görüş ortaya konmuştur. Kapitalist üretim ilişkilerinin merkezi olması nedeniyle kentlerin işlevleri ve toplumsal yaşamdaki yerleri, mekânsal farklılaşmalar ve toplumsal ayrışmalara etkileri üzerinde en çok tartışılan konular olmuştur.

Geçtiğimiz yüzyıl içerisinde, mekânsal tartışmalar, başlangıçta coğrafya disiplini çerçevesinde, sonraları gittikçe tüm sosyal bilimleri kapsayacak şekilde genişlemiştir. Sosyal bilimlere farklı bir soluk getiren Foucault’nun mekâna ilişkin çok önemli yaklaşımları bulunmaktadır.

Foucault, sıkıdüzenin/disiplinin mekânı parçalara ayırdığını ve bunun da 18. yüzyılın sonlarında fabrikalardaki üretim sonucunda meydana geldiğini savunur. Bireylerin belirlenmiş bir alan içerisinde dağılımını organize etmek ve üretimin teknik gerekliliklerini karşılamak isteği, Foucault’nun büyük kapatılma dediği sonucu doğurmuştur ki, bu durum bedensel parçalanmayı da beraberinde getirmiştir (Giddens, 1999: 204). Foucault, iktidar mekanizmalarının mekânı ve toplumu organize etmesiyle ilgili olarak şunları söylemektedir: “Sıkıdüzenler, ‘hücreleri’, ‘yerleri’ ve ‘rütbeleri’ düzenlerken, aynı anda hem mimari, hem işlevsel, hem de sıradüzensel nitelikteki karmaşık mekânları yaratırlar. Değişmez konumları sağlayan ve dolayıma olanak veren şey, mekânlardır; bunlar bireysel parçaları biçimlendirip işlevsel bağlantılar oluştururlar; yerleri belirleyip değerleri gösterirler; bireylerin boyun eğmelerini, aynı zamanda daha iyi bir zaman ve beden devinimlerinde ekonomiyi de güvence altına alırlar.” (Akt.: Giddens, 1999: 205-6)

Foucault’ya göre, içinde yaşadığımız, bizi kendi dışımıza çeken, özellikle yaşamımızın, zamanımızın ve tarihimizin erozyona uğradığı, bizi kemiren ve aşındıran mekân, heterojendir. Sıra dışı bir görünümde olan bu mekânlar, ütopya ve heterotopya mekânlarıdır. Ütopyalar gerçek yeri olmayan mevkilerdir. Bunlar, toplumun gerçek mekânıyla doğrudan ya da tersine dönmüş genel bir analoji ilişkisi sürdüren mevkilerdir (Foucault, 2005: 295). Heterotopyalar ise, her kültürde yer alan ancak sıradan mekânlarda 853 gerçekleştirilmeyen işlevlerin, sosyalliklerin mekânıdır (Aslanoğlu, 1998: 216). Foucault, bunu ayna metaforuyla açıklar. Aynada kendimizi olmadığımız bir yerde, gerçekdışı bir mekânda görürüz, kendimizi orda gördüğümüzden, bulunduğumuz yerde olmadığımızı da aynadan yola çıkarak keşfederiz. Sonuçta ayna, aynaya baktığımız anda işgal ettiğimiz bu yeri hem gerçek hem de gerçek dışı kılar (Foucault, 2005: 295-6). Heterotopyada belli şeyler ve sözcükler görürüz, ama onlardan alıştığımız anlamları çıkaramayız; daha doğrusu, bu şeylerin neden orada olduğunu ve bunlara neden bu adların verildiğini anlayamayız (Nalçaoğlu, 2002: 126).

Çağımızın önemli sosyal bilimcilerinden bir diğeri olan Lefebvre ise ilkel, feodal, merkantilist ya da modern kapitalist bütün sistemlerin işlevlerini en iyi şekilde sürdürebilmeleri için mekâna ihtiyaç duyduğunu ve mekânların da bu sistemlerin ihtiyaçları doğrultusunda sürekli olarak yeniden üretildiğini savunur 854 (Lefebvre, 1991: 53-9). O, mekânın sadece bir ürün değil, aynı zamanda üretilen ürünleri de sistematik olarak içerdiğini ifade etmektedir (Lefebvre, 1991: 73). Lefebvre, modern kapitalist sistemin üretim döngüsünün üretilen mal ve hizmetler kadar önemli bir unsurunun mekânlar olduğunu ve bunun da ancak bir süreç dâhilinde ortaya çıktığını dile getirir. Lefebvre, mekânın her ne kadar doğal ve tarihsel faktörler tarafından şekillendirilmiş ise de, sürecin esas olarak politik olduğunu ve dolayısıyla ideolojilerle dolu bir ürün olduğunun altını çizer (Soja, 1989: 80). Mekânın belirli bir mantık içerisinde, bilgi ve teknolojinin de yardımıyla, bir sistem kurulmasına yaradığını ve hegemonyanın da bundan yararlandığını ifade eden Lefebvre’e göre, hegemonya, mekânı şekillendirir ve hegemonyanın mekân kuruluşları da iktidar ilişkilerini yeniden üretir (Schick, 2001: 39). Sosyo-politik çelişkiler, mekânsal olarak yansır. Mekânsal çelişkiler de, sosyo-politik güçlerin arasındaki çatışmaların açıklayıcısıdır (Lefebvre, 1991: 365). Lefebvre’e göre, mekân ve mekânın politik organizasyonu, toplumsal ilişkileri açıklar ancak, bu etki çift yönlüdür (akt. Soja, 1989: 81). Her toplumsal mekân, teorik-pratik, önemli-önemsiz, denenmiş-denenmemiş birçok akımın ve sürecin çok yönlü bir sonucudur. Kısacası her mekânın bir tarihi ve özgül bir doğası vardır (Lefebvre, 1991: 110).

Kapitalist üretim ilişki ve biçimlerinin neler olduğu, mekân ile onu üreten süreçler arasındaki ilişkiler ve bu güçlerin mekânı nasıl dönüştürdüğü temel sorunsallardan birisidir. Kapitalist üretim biçimi, ana üretim araçlarında olduğu gibi, mekânı da kârlılığı maksimize edecek bir araç olarak görür ve değişen koşullar karşısında sürekli revize eder (Yırtıcı, 2005: 11). Kent sorunu ile ilgili çalışmalarıyla tanınan Castells, Lefebvre’in kentlerin ideolojik yapılar olduğu şeklindeki görüşünü eleştirmiş; modern kapitalist ilişkilerin mekânsal düzeninin, siyasal süreçler değil, daha çok ekonomik süreçlerin sonucunda çıktığını savunmuştur (Gottdiener, 2001: 250). Castells’in çalışmalarında, geç modernitenin gelişmenin enformatik yönüyle belirginlik kazandığı, yerlerin mekânlara dönüştüğü ve mekânların küresel bilgi ve finans ağlarındaki hızlandırıcı etkisiyle yereli ve onun kültürel boyutunu tahrip edici bir boyuta ulaştığı vurgulanmaktadır (Smith, 2001: 104). Castells’e göre, kentler, iş gücünün yeniden üretiminin mekânsal birimidir. Kentsel mekânlar, doğrudan üretim süreçlerinden ziyade, iş gücünün basit ve genişletilmiş yeniden üretimine dayanılarak açıklanmalıdır (Gottdiener, 2001: 151-3).

Sonuç olarak, Değişen zamansal, toplumsal koşullara bağlı olarak anlamlandırılan ve yeniden şekillendirilen mekân, yaşamımızda önemli bir boyut olmaya devam 860 edecektir. Gerçek ya da sanal, korku ya da umut olsun, mekânlar yaşam standartlarımızı, değerlerimizi, iç dünyamızı ve bilinçaltımızı, kültürümüzü ve dış dünya ile etkileşimimizi sürekli etkileyen bir unsur olarak hep var olacaktır. Geri döndürülemez bir olgu olan küreselleşme, toplumsal yaşamı, bilgiden tüketim alışkanlıklarına kadar, gittikçe daralan alanlara sıkıştırmakta ve anlam metamorfizması devam etmektedir. Gelişen bilgi teknikleri, kayıt sistemleri ve gözetim mekanizmaları ile mahremiyet ortadan kaldırılmış ve modern panoptikonlar yaratılmıştır. Bütün bunlara rağmen, gitgide küçülse bile, mekân parçaları üzerinde yaşama mücadeleleri sürecek, mekân hem fiziksel olarak, hem de anlamsal olarak değiştirilmeye ve dönüştürülmeye devam edilecektir.

Kaynaklar:

Değişen Kent ve Anladıklarımız, Burcu AKINCI, Ayşe YIKICI, Eda YİĞİT

KÜRESELLEŞME ÇAĞINDA DEĞİŞEN MEKÂN ALGILAYIŞLARI YILDIZ, Mehmet Zeydin-ALAEDDİNOĞLU, Faruk TÜRKİYE

Aslanoğlu, R. A., (1998), Kent, Kimlik ve Küreselleşme, Bursa: Asa Kitabevi. Ayman, Z., (2006),“Bellek Mekânı Olarak Sınır ve Ötekilik: Kars Şehri”, Toplum ve Bilim, 107, 145-189. Bauman, Z., (2006), Küreselleşme, (Çeviren: A. Yılmaz), İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Berman, M., (2003), Katı Olan Her Şey Buharlaşıyor, (Çeviren: M. Küçük), İstanbul: İletişim Yayınları. Bookchin, M., (1999), Kentsiz Kentleşme, (Çeviren: B. Özyalçın), İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Cevizci, A., (1997), Felsefe Sözlüğü, İstanbul: Ekin Yayınları. Curcani, (1884), Et-Tarifat, İstanbul: Mısır Matbaası. Çubuklu, Y., (2000), “Mekânların Ölümü”, Varlık, 1113, 63-64. Demirkaya, H., (1999), Mekân Kavramının Tarihsel Süreç İçinde İncelenmesi ve Günümüzde Mekân Anlayışı (Yıldız Teknik Üniv. Fen Bil. Enst. Yüksek Lisans Tezi), İstanbul. Foucault, M., (2000), Hapishanenin Doğuşu, (Çeviren: M. A. Kılıçbay), Ankara: İmge Kitabevi

Archigram’ın Ütopyası

Ütopya, olmayan yer ya da ideal yer ya da ideal yerin olmayışıdır. Fransız Devrimi’nin özgürlük, eşitlik ve kardeşlik söylemi ardından komünizm, insanlara eşit yaşamın mümkün olabileceği umudunu aşılamıştır. Ne yazık ki , Sovyet Rusya’nın çöküşü, Hitler Almanya’sının varlığı gibi gerçekler, umutları yok eder. Bu nedenle, ütopyalar ve distopyalar birbirine dönüşerek varlıklarını sürdürmektedir. Daha çok yazınsal olduğunda, ütopyaların gücünden bahsetmek mümkün gibidir. Kağıda döküldüğü anda sanki gerçekleşme potansiyelini yok etmektedir. Mimarlıkta, ütopyaların temsil edilişi belki de bu yüzden hareket, hız -Archigram – organik büyüme -metabolizma- gibi sonsuzluk çağrıştıran kavramlar üzerine kuruludur.

Archigram’ın “ütopya”sı en genel anlamıyla teknoloji ve tüketim kültürü kavramlarıyla şekilleniyor. Bu ütopyada en genel anlamıyla mobilite, daha dar kullanımıyla göçebelik özgürlük kavramıyla neredeyse özdeşleştiriliyor ve İtalyan fütüristlerini hatırlatacak bir şekilde devinim kutsanıyor. Bu çerçevede işlevselliğine göre takılıp çıkarılan apartmanlar ve kuleler, yürüme bantları, hareket eden şehirler, vinçler yardımıyla sökülüp taşınan prefabrik “kutu” evler bu göçebeliğin ve dolayısıyla “özgürlüğün” şekilsel öğeleri olarak betimleniyor. Böyle bir mimari evren tarafından çevrelenmiş bulunan bireyler ise tüketime endeksli bir yaşamın getirdiği mutluluktan nasiplerini alıyorlar. “Archigramya”nın sakinleri genellikle pişmiş kelle gibi sırıtıyorlar, özgürlüğün tadını çıkarıyorlar.
Archigram’ın ütopyası  içinde çeşitli çelişkiler ve kırılma noktaları barındırmaktadır. Archigram’ın bu kırılma noktalarını açığa çıkartmak, onun rahatsız edici optimizminin altındaki karanlığı görmemizde fayda sağlayacaktır.




Archigram’daki ilk kırılma noktası onun “geleneksel” mimariye karşı çıkışında saklıdır. Archigram özellikle Bauhaus’un bütün mimari öğeleri işlevsel bir yerden kurgulayan, sade ve hatta soğuk tavrına karşı işlevselliğin bir elzem olmadığını imlercesine gerçekleşmeyecek, gerçekleşemeyecek, sadece kağıt üzerinde kalacak tasarımlar üretmiştir. Fakat bu tasarımların içerisinde Bauhaus’u aratmayacak kadar formel, işlevsel yapılar gözlemlenmektedir. İşlevselliği uç boyutlara taşıyan “plug in” kulelerin ve sökülüp takılan kabinlerin abartılı bir işlevsellik barındırdıkları gözden kaçırılmamalıdır. İşlevselciliğe ve kökenlerini basit geometrik şekillere dayandıran mimari form anlayışına karşı verilen bir savaşın daha da abartılı bir işlevselcilik ve yapıtaşlarını benzer bir form anlayışına dayandıran bir simülasyon üzerinden verilmesi içsel olarak çelişkilidir. Böyle bir mevzileniş moderni yıkmak şöyle bir dursun onu sadece beslemeye yarayacaktır.

İkinci kırılma noktası devingenlik ve mobilite kavramlarının özgürlükle bağlantılandırılması konusunda açığa çıkmaktadır. Yapılarda herşey ve herkes sürekli hareket halindedir. Modern yaşamın gerektirdiği devinime uygun olacak şekilde şehirler bile hareket etmektedir. Yapının bu hareketliliği bireyin de mobil ve “dolayısıyla” özgür olduğu izlenimini vermektedir. Ama bu durum modern toplumdakine benzer bir şekilde sadece bir simulasyondur. Şehrin hareket ediyor olması sizin de hareket ettiğiniz anlamına gelmez. İşyeriniz, konutunuz, toplumsal ihtiyaçlarınızı karşıladığınız çeşitli mekanlar aynı şehir-evrenin içerisinde bulunduğu sürece şehrin hareketi ütopyanın bireyleri için bir şey ifade etmemektedir. Ayrıca konutların hepsinin standart dikdörtgen prizmalar şeklinde kurgulanmış olduğu göz önünde bulundurulduğunda konutun vinçle nerede konumlandırılmış olduğu bir şey ifade etmeyecektir. Konut her daim aynıdır. Üstelik ulaşım ağının da gelişmişliği de göz önünde bulundurulduğunda konutun nerde olduğunun anlamı yoktur. Fiziki olarak yer değiştirse de ütopyanın konutu psikolojik olarak tekdüze ve sabit olacaktır.



Aynı şekilde bir kırılma noktasına da tüketim kültürünün Archigram tarafından algılanışı üzerinden ulaşmamız mümkündür. Tüketimin başlı başına bir kültür haline gelmesi tarihsel bir olgudur ve dolayısıyla kapitalizmle alakalıdır. Archigram ütopyasının tüketim kültürünü sahiplenen tavrı onun kapitalizmi de sahiplendiği çıkarsamasını yapmamıza olanak tanımaktadır. Bu bağlamda ütopyadaki tehlikeyi en güzel şekilde gözler önüne serecek olan kanıt belki de tüketen ve bu çerçevede mutlu olan insanların tek tip, hücreye benzer evlere tıkılmış olmasıdır. Bu garip totaliter tutum, ütopyanın bütün makyajının silinmesine yol açmaktadır. İnsanlar her türlü markadan tüketim nesnelerini çılgınca tüketme lüksüne sahiptirler, ama garip bir şekilde evlerinin şeklini seçememektedirler. Peki evlerin şeklini kim seçmektedir? Kapitalist bir toplum özü gereği sınıflı bir toplum değil midir? Öyleyse ütopyada sınıflar nasıl şekillenmiştir? Patronlar var mıdır? Onlar da aynı tip evlerde mi kalmaktadır? Eğer patron diye bir şey yoksa “meta” ne aramaktadır? Şehirlerin nereye gideceğine kim karar vermektedir?

Tüketim kültürüyle tek tip evler arasındaki çelişki irdelendiğinde yürüyen şehirlerin aslında birer karınca çiftliği, mobil bir toplama ve çalışma kampı olarak değerlendirilebileceği görülecektir. Yaldızı kazıyınca ortaya totaliter bir disütopya çıkmaktadır. Ütopyanın bireyi mobil olduğunu zanneden ama aslında hareket edemeyen, tüketerek farklılaştığını zanneden ama öz itibariyle aynılaştırılmış, seçimleri sadece o markayı değil de bu markayı veya merkez sağı değil de merkez solu seçmeye indirgenmiş bulunan; sürekli gözetlenen, kontrol edilen bir bireydir. Bu bağlamda o birey benzer düşünsel hücrelere hapsedilmiş günümüz bireyidir.

Archigram’ın tüketimi yücelten ütopyasının mutlu insanları Requem For a Dream’deki anne karakterini anımsatmaktadırlar. Suratlarındaki abartılı mutluluk ifadeleri sayesinde “ütopya”nın kendisini bugünle bağlantılandırarak eleştirel bir yerden okuyabilmemiz mümkündür. Ne mutlu ki Archigram “ütopya”sının üzerindeki yaldızın abartılı olması onun kazınmasını kolaylaştırmaktadır.




Kaplan, Neşe ve Ünal, Gülin. “Bilim Kurgu Sinemasını Okumak” Der Yayınevi, İstanbul, 2011, 46
Kumar, Krishan, Utopia and Anti-Utopia in Modern Times, Utopia and Anti-Utopia in the Twentieth Century, (1987) Oxford: Basil Blackwell, s.259
http://www.kollektifangst.com/archigram-utopya-mi-disutopya-mi/
https://tr.pinterest.com/search/pins/?q=archigram&rs=typed&0=archigram%7Ctyped

İstanbul 2065

İtalian architect and designer Gabriele Boretti  prepared  presentations  in  Venice Biennale.Future versions of İstanbul were exhibited with postcard style.
With this images, Boretti wanted to give signals for us to take a preacuation for future İstanbul.

Public Terraces



New Symbols
New Eden


Energy

Urban Raft


Shelter


A New Level


Doors


Protection


Reconstruction


Density


After


Cut


Inversion


New Power

Evlerdeki Endüstriyel Devrim: LOFT

Özellikle 1970’li yıllarından ortalarından itibaren, kentlerin sosyal, ekonomik, ekolojik ve morfolojik anlamda sürdürülebilirliğinin sağlanması, kentler arası global rekabetin canlı tutulması adına, özellikle ABD, Avrupa ve İngiltere’deki birçok büyük kıyı ya da endüstriyel kent yönetimi, terk edilen ve işlevsiz bırakılmış eski liman bölgeleri ve küçük ölçekli endüstri alanlarını, birer endüstriyel arkeolojik miras ve yeni bir fiziksel çevre ya da yapı stoğu olarak değerlendirmeye, söz konusu bölgeleri kentsel ve mimari ölçekte dönüştürmeye, bölgeyi kente entegre etmeye, bilhassa yeni konut rezervleri oluşturmaya ve kentin bu yolla sürdürülebilir gelişiminin yeniden önünü açmaya odaklı planlama kararları almaktadırlar. Bu anlamda, 19. yüzyılın sonları ve 20. yüzyılın baş- larında, ticari faaliyetlerin yoğun olduğu kentlerin liman bölgelerinde konumlandırılmış, kentin dışına doğ- ru endüstriyel göçler sonucu ekonomik değer kaybına uğramış, boşalmış, işlevsizleşmiş, tek alanda bölüntü- süz serbest plan, yüksek tavan, geniş pencereler, çıplak strüktüre sahip atölye, depo ve endüstriyel amaçlı diğer yapılar, politik ve idari kent yönetimi konut politikaları kapsamında barınma alanları olarak yeniden değerlendirilmek üzere gündeme alınmıştır. Söz konusu endüstriyel yapı stoku, çeşitli sosyoekonomik ve kültürel nedenlerle öncelikle, çalışma ve barınma amaçlı yer ihtiyacında olan düşük kazançlı sanatçıları özellikle 1950’li ve 1960’lı yıllarda kendisine çekmeye başlamıştır.1 Sanatçılar, siyasi, beşeri, kentsel üst yönetim oluşumlarının aldığı ve uyguladığı organize kentsel dönüşüm karar ve ilkelerinden bağımsız ve hatta bazen de illegal olarak, küçük işletmelerin bölgeyi terkiyle birlikte, orta alt sınıf iş sahipleri ve onların işgücünün yerini almışlardır. Böylelikle, atıl kalmış depo ve fabrika alanları yeni kullanıcıları (sanatçı sakinler) ile birlikte konut kimliği edinmişlerdir. Sanatçıların, üst ölçekli plan karar ve uygulamalarından bağımsız, örgütsüz ve spontan biçimde endüstriyel yapılarına, kendi ihtiyaçları doğrultusunda konut ve atölye kimliği yükleyerek dönüştürmeleri, bu makalenin de konusunu oluşturan loft mekan kavramının temelini oluşturmuştur . Loft, kelime anlamı olarak, eskiden, üst kat, beşik çatı altında kalan alan en üst katın tavanının duvarlarla çevrili taşıyıcıları, temelde depolama amaçlı kullanılan tavan arası şeklinde tanımlanmıştır. Teknik Terimler Sözlüğü’nde loft kavramı “tavan arası, dam altı; samanlık, güvercinlik; kilise balkonu” şeklinde karşılık bulmuştur. En yaygın kullanımı, çok katlı depo ve endüstriyel yapıların her katındaki büyük ve genellikle açık alanlara verilen ad olarak tanımlanmaktadır.

Günümüzde loft kavramını; fabrika, depo, üretim atölyeleri gibi endüstriyel hizmete yönelik tasarlanmış alanların, barınma ve çalışma alanına dönüşümü olarak tanımlamak mümkündür. Sharon Zukin’e göre loft yapılar, genellikle beş ile on kat ve 150-900 m2 arasında değişen alanlara sahip, klasik mimari detay ve yüksek tavanlı iç mekan özellikleri itibariyle 19. Yüzyıl sonu geç İtalyan Rönesans’ı konut özelliklerini yansıtan barınma mekanlarıdır. 1950’li yıllarda ilk olarak ortaya çıkan loft kavramı 1970’lerde orta gelir grubuna ve diğer potansiyel yerleşimcilere zamanla hitap etmiş ve daha geniş kitlelerin ilgisini çekmiştir. Söz konusu kavram ve uygulamaları, aynı zamanda örneğin Londra’nın işçi mahallelerindeki işçi hanelerinin orta ve üst sınıf tarafından satın alındığı ve şık, lüks yüksek düzeyli konfor barındı- ran konutlara, dolayısıyla bölgenin sosyal karakterinin de değiştirildiği, bir bakıma genel anlamda eski, köhnemiş kent merkezinin yatırım için cazip hale getirildiği ve 1964 yılı itibariyle “gentrification” – soylulaştırma paradigması2 ile açıklanan, önemli bir kentsel dönüşüm hareketinin parçasını teşkil etmektedir. Kent merkezlerinde konumlandırılmış, değişen ekonomik, ticari dinamikler bağlamında değer kaybeden üretim bölgeleri içindeki erken endüstriyel dönem işçi konutları ve dönemin ağı sanayi sektörüne ait, işlevsiz kalmış depo ve fabrika alanları, özellikle su kentlerinin liman bölgelerinde yer alan küçük üretim atölyeleri ve depo olarak inşa edilmiş endüstriyel yapılar, liman işletmeleri, 20. yüzyılın ortalarından itibaren, bir takım sosyoekonomik nedenlerle barınacak, çalışacak ve yaşayacak yer ihtiyacında olan, ucuz ve fonksiyonel yaşam alanı arayan düşük kazançlı sanatçılar, toplumun sosyal, ekonomik ve kültürel anlamda ötekiler tarafından, konut sorununa alternatif bir çözüm olarak yeniden değerlendirilmiştir. 

Endüstriyel mirasın, depo ve fabrikaların, liman işletmeleri tesislerinin konut yaşam alanına dönüştürülmesine, dolayısıyla, loft konut tipinin ilk örneklerine, küçük endüstriyel üretimin yoğun bir şekilde görüldüğü Hudson ve East nehirleri arasında bir liman bölgesi olarak çalışan ve küçük endüstriyel faaliyetlerin yaşandığı New York kentinin, Manhattan - Soho bölgesinde rastlanmıştır. 19. yüzyıl itibariyle Kanal Caddesi, Broadway, Howard, Crosby, Doğu ve Batı Houston ve Batı Broadway ile sınırlandırılmış, deniz ticareti ve imalat sanayi için alan temin eden depo inşaatlarına tanıklık etmiş, Soho Tarihi Liman Bölgesi mimari anlamda, New York’un en birleşmiş bölgesidir ve dünyanın bugüne kadarki en büyük dökme demir karkas yapıları da buradaydı.4 Genellikle beş, altı kat yüksekliğinde, içeriye yeterli ışık girmesini sağlayan geniş pencereli depo binaları, karakteristik tuğla cephelere, çatı ışıklıklarına ve endüstriyel yapıların mimari özelliklerinin bir sonucu olarak bölüntüsüz serbest planlı yüksek tavanlı geniş açıklıklı “tek mekan” alanlara sahip idi. Tavanlar 3.6-4.6 metre yüksekliğinde ve tonoz biçimli kemerlerle (daha ufak binalarda) ya da kolonlarla desteklenmiştir. Modern binalarda kullanılan inşaat malzemesinin aksine, bu yapılarda kullanılan malzemeler daha sağlam (tuğla ve demir) ve daha değerli (zemin genelde meşe ve pencere pervazları bakır) öğelerden oluşmaktadır.5 1960’ların başında, depo ve fabrika alanlarında ‘yaşama’ hareketi New York’un Soho bölgesinde ortaya çıkmıştır. Geniş alan ve düşük fiyat avantajından faydalanmak isteyen düşük gelirli sanatçılar bir önceki sahiplerinin değişen ekonomik altyapı nedeniyle terk etmek zorunda kaldıkları bu mekânlara yerleşmiş, Soho bölgesi, bu eski depo ve atölye binalarına yerleşen yeni sakinleriyle birlikte Manhattan’ın çehresini değiştirmeye başlamış- tır. Bu yeni ‘sanatçı sakinler’ Soho’daki ‘soylulaştırma’ sürecini başlatmışlardır. Soho’nun sanatçılara cazip gelen yönü, geçici, çok amaçlı kullanıma yönelik büyük alanlar sunan yapıların düşük kiralara sahip oluşudur. Sanatçıların depo ve atölye alanlarını ideal bulmaları- nın bir diğer nedeni de binaların mevcut yapısının sanatçıların ihtiyaç duyduğu her şeyi sunma özelliğidir. Bu özellikler, yaşayacak, çalışacak ve işlerini sergileyecek, bol miktarda engelsiz geniş alan ve doğal ışıktır. Yapısal dayanıklılık kapasitesi ve standart olarak üç buçuk metre yüksekliğindeki tavanlar sanatçıların büyük sanat eserleri yaratabilmesine olanak tanıyor ve ayrıca büyük ölçekli deneyleri mümkün kılıyordu. Depoda yaşamak kiracıya tamamen bireysel bir alan imkânı sağlamış ve bu alanlarda bir evin neye benzemesi gerektiği konusunda daha önceden belirlenmiş bir tarz ya da bütünlüğe dair sosyal bir fikir ortaya konmamıştır. Ancak genel anlamda, iç mekanlarda çok fazla mobilya olmamasının ya da rahat yaşama konusuna çok fazla aldırış edilmemesinin bir nedeni de bu gizlilik ihtiyacı olmuştur. Kullanılan alanlarda sadece çalışmak ve uyumak için gerekli olan şeyler yer almıştır. Dolayısıyla bu binalarda geçici bir hava hâkimdir. Yapı, sabit duvarların ya da bölmelerin olmadığı açık bir alan ve serbest plan anlayışına sahip olduğu için, sürekli değişebilme kapasitesine sahip olmuştur. Endüstriyel mimari kimliğin büyük ölçüde korunduğu bu “loft” alanlarını tanımlayan tek şey, kullanım fonksiyonudur. Loft mekanlarda serbest plan anlayışı Soho’da depo ve atölye alanlarının yeniden kullanı- mı aynı zamanda insanları kente geri getirerek kentin yenilenmesinde dahili bir rol oynamıştır. Sanatçılar bu anlamda yeni bir trend oluşturarak endüstriyel loft mekanda yaşamanın “modaya uygun ve havalı” bir şey olarak nitelendirilmesine yardım etmişler ve bu yaşam tarzına özenen başka kişiler de kısa süre sonra onların peşinden gitmişlerdir.6 Orta sınıf, terk edilmiş ancak yavaş yavaş mahalleye dönüşmeye başlayan bu yerlerde ekonomik ve kültürel bir değer olduğunu fark edip, depolara yatırım yapmanın ekonomik anlamda stratejik bir yaklaşım olduğunu anlayınca değer kazanma süreci de başlamıştır. Terk edilmiş bölgeler öncü sanatçıların girişimi ve yaratıcılığı sayesinde yeniden dirilmiş fakat bölge zenginleşince, sanatçılar kaçınılmaz olarak orayı terk eden ilk kişiler olmuşlardır. Depo ve atölyelerin konut ve yaşam alanı haline gelmesiyle birlikte soylulaş- tırmanın asıl mağdurları, orta-alt sınıf olan iş sahipleri ve onların işgücü olmuştur. 1970’den önce buradaki loftlara taşınan ilk jenerasyon sanatçı, zanaatkar, oyuncu, fotoğrafçı ve marangozlar da zaman içinde kendilerinden önceki yerleşikler gibi soylulaştırma süreciyle beraber bölgeyi terk etmek zorunda kalmışlardır. Ekonomik değeri ciddi şekilde artan ve bina fiyatları iyice yükselen Soho, şehir içinde yaşamak isteyen ve fiyatı artan depoların kirasını karşılayabilecek güce sahip yeni bir kullanıcı tipi ile tanışmıştır.7 Ekonomik güce sahip genç profesyonellerden oluşan yeni orta sınıf, bölgedeki fiyat artışına uyum sağlayamayan sanatçıların yerlerini almaya başlamıştır. Bu yaşam biçiminin çekici taraflarından biri şehir merkezine, iş yerine ve sosyal tesislere yakın konumlanışıdır. Bu da bölgeye daha çok insanın, kurumun ve paranın gelmesi ve sanatçıların, kaçınılmaz olarak, gitmesi ile neticelenmiştir. Sharon Zukin, yerinden edilme durumunu, evrimsel bir süreç olarak izah etmiştir.8 Bir zamanlar kabul edilemez bir yaşam biçimi olarak görülen trend, modaya uygun ve aranılan bir şeye dönüşmüştür. Artık yeni bir sınıf depo ve atölyede ya- şama biçimini benimsemiştir. Orta sınıf ya da burjuva kesimi, iyi eğitimli ve varlıklı profesyoneller sanat dünyasının genel ambiyansına ve parıltısına kapılmışlardır. Emlakçılar büyük depoları kooperatif satışına ya da lüks kiralık yerlere dönüştürmek için yatırım yapmak üzere bölgeye akın edince, yeni moda bir kent yaşam tarzı da oluşmuş olmuştur. Sonuç olarak binalar ufalmış, hem kiralar hem kooperatif fiyatları metrekare başına artmıştır. Bu binalara yerleşen yeni nesli Hamnett9 ‘‘metropol kökenli, son derece havalı, yirmili ya da otuzlu yaşlarında, muhtemelen kültürel ya da yaratıcı iş kollarında çalışıyor ve depoda yaşamayı, mimarisi, sağladığı alan, şehir içindeki konumu ve kentsel yaşam tarzından ötürü seviyor’’ şeklinde tanımlamıştır. Dolayısıyla, özellikle Soho bölgesinde, loft tipi konut mekanına özgün ve marjinal biçimde ilham veren, depo ve atölye yaşantısının evcilleştirilmesi dolayısıyla loft kavramının evrim sürecinde yüksek eğitim ve ekonomik profilli kent kökenli burjuvanın rolü 1970’lerden itibaren göz ardı edilemez bir boyuta gelmiştir.10 Medyanın görünür kıldığı loft tipi barınma biçimleri planlamacıların ve politikacıların da gelişimini desteklemesi sonucu sıra dışı bohem hayatın simgesi olmaktan çıkmış popüler bir kent konutu kültürüne dönüşmüştür.11 New York Soho’da yaşanan başkalaşım süreci İngiltere’nin özellikle liman kentleri olan Londra, Liverpool ve Manchester’da da benzer kronolojide gelişim göstermiştir. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra İngiltere ağır sanayi yatırım politikalarında değişikliklere gitmiş, liman organizasyonlarını yenilemiş ve kentlerden ağır sanayi ve liman organizasyonlarını merkezden ötelemiştir. Bu süreç içerisinde örneğin Londra yarım milyon fabrika işçisini kaybetmiştir. 1950 ile 1981 yılları arasında limanlarda çalışan işçi nüfusu 30.000’den 2000’e kadar gerilemiştir. Söz konusu değişim sonucunda kent içinde işlevsiz kalmış, köhneleşmiş liman ve ağır sanayi tesisleri, düşük gelirli sanatçı ve toplumun bohem kesiminin barınma ve küçük ölçekli, kişisel üretim alanlarına dönüştürülmüştür. Geniş alan ve düşük fiyat avantajından faydalanmak isteyen düşük gelirli sanatçılar, daha sonrasında bu mekanları, beyaz yakalı orta ve yüksek sınıf burjuva kesimine devretmek zorunda kalmış, söz konusu loft mekanlar önceden tasarlanmış, mekansal kurgusuna, yapısal özelliklerine müdahale edilmiş, bu özellikleri genişletilmiş, yüksek bedelli konut mekanlarına evrilmişlerdir. 

Yapısal olarak dört temel dört temel endüstriyel karakteristik öğeyi (yüksek tavan, serbest plan, çıplak strüktür ve geniş pencereler) bir arada barındıran loft konutlarda, donatı elemanlarının işlevsel olarak gruplandırılması ve yerleştirilmesi suretiyle mekân ve mekânlar arası geçişler ve farklı işlevlerin görsel olarak birbirinden ayrılması sağlanmaktadır. Loft mekanlarda oturma, yatma, çalışma, mutfak ve banyo alanları tek bir mekân içinde yer almaktadır. Banyo ve hizmet alanları özel alan olmaları nedeniyle bölücü elemanlarla mekândan ayrı tutulmakta, fakat mutfak yaşama mekânının bir öğesi olarak ele alınmaktadır. Loft yapılar genellikle 150 ile 900 metrekare arasında değişen alanlara sahiptir ve tavan yükseklikleri 3,5 - 5 metre kadardır.12 Bu bağlamda loftlar büyük sanat yapıtlarını sergilemek, endüstriyel soba ve buzdolaplarını kullanmak, yenilik yaratmak veya dekor deneyimleri yapmak isteyen kullanıcılar için uygun ölçütlere ve mekânsal özelliklere sahiptir.13 Genellikle ahşap ve çelik karkas kagir konstrüksiyon loft yapılar içerisinde genellikle açıkta bulunan ya da bırakılmış taşıyıcı sistem, kolon ve kirişler, ayrıca havalandırma ve tesisat boruları, mekanın dönüşüm öncesi endüstriyel geçmişinden izleri içerir. Tasarlanmış loft mekânların özgün özelliği olan bu görünüş ‘çıplak strüktür’ olarak ifade edilmektedir.Yine loft mekânların üretim geçmişinden ileri gelen ‘geniş pencereleri’, güneş ışığının içeri girmesini kolaylaştı- rarak iç mekânın aydınlık olmasını sağlamaktadır. Günümüzde loft yapılar oluşum, kullanım ve yapı- sal özellikleri ya da ölçütleri bakımından birbirlerinden farklılaşmaktadırlar. Kullanım ölçütleri bakımından tipolojik bir irdeleme yapıldığında, fonksiyonunu yitirmiş imalathane, fabrika, depo yani kullanılmayan üretim ve endüstri yapılarından dönüştürülerek işlevlendirilen birinci grup loftlar ve günümüzde kullanıcı istek ve talepleri doğrultusunda loft mimari ölçütleri taklit edilerek tasarlanan ikinci grup loftlar olarak iki ayrı bölümde incelenebilir. Bu bağlamda, özellikle ABD, İngiltere ve Almanya gibi ülkelerde yer alan loft konut örnekleri, hacimsel, yapısal, iç mekân özellikleri, mekân ölçütleri ve mekânsal örgütlenme şekli; mobilya ve donatı elemanları, varyatif plan organizasyonları açısından tipolojik bir değerlendirmeye tabi tutulabilir. Oluşum özellikleri bakımından irdelendiğinde, ‘doğal loft’,‘gerçek loft’ ve ‘ara loft’ olarak adlandırılan loftlar, ‘endüstri yapılarından dönüştürülerek yeniden işlevlendirilen birinci grup loft konutları olarak nitelendirilebilir.14 Doğal loft konut anlayışı, söz konusu endüstriyel yapıların ilk kullanıcıları olan düşük gelirli sanatçılar tarafından, endüstriyel ve ticari işlevlerinin sonlanması ile, bir süre serbest plan anlayışı dâhilinde yaşama ve çalışma alanı olarak değerlendirilmesi ile oluşmuştur. Doğal loftlar, büyük mekânsal hacim ve yüksek tavanlara sahiptir. Bölüntüsüz tek alanda, yapı strüktürü açıkta bırakılmış ve geniş pencereler kullanılmıştır. Doğal loft mekanlar, maddi yetersizlik ya da yasal kısıtlamalardan dolayı onarım ve yenileme görmemiş ve konutsal yaşam koşulları için gerekli konforu yeterince sağlayamayan ortamlardır. Gerçek loft olarak adlandırılan mekanlar, çağdaş kent konut kültürü bağlamında barınma konforunun esas alınarak örgütlendiği, serbest plan anlayışının hakim olduğu, panel, sabit ya da hareketli bölücü eleman ve konut mobilyaları ile ıslak ve kuru hacimlerin birbirinden organize bir şekilde ayrıldığı sü- reklilik içeren mekanlardır. Barselona’da Flex House ve deri atölyesinin dönüşümü sonrası Brüksel’de Sources in Light loft konutları her iki loft grubunun özellikli örnekleri olarak düşünülebilir.Birinci grubun son örneği olan ara loft konutları, gerçek loftlar gibi dönüştürülmüş endüstriyel binalarda konumlandırılmışlardır. Temelde doğal loftun düzenlenmesiyle dönüştürülmüş mekânlardır, fakat buradaki endüstriyel karakter ve doku büyük ölçüde yok edilmiştir. Ara loftlarda, loft mekânların dört temel endüstriyel karakteristik öğesi olan ‘yüksek tavan, serbest plan ve geniş pencereler’ vurgulanmış, fakat loft mekânın endüstriyel karakterine gönderme yapan ‘çıplak strüktürün’ göz ardı edilebilmesiyle endüstriyel mekan anlayışı zedelenmiş ya da büyük ölçüde yok edilmiştir.15 Kullanıcı tercih ve ihtiyaçları, mekânın fonksiyonu doğrultusunda şekillenen gerçek loftlar gibi ara loftlar da, farklı mekân organizasyonları, renk ve dokular, donatılar, tefriş elemanları ile birçok tasarım örüntüsüne sahiptir. Özellikle 20. Yüzyılın son çeyreğinden bu yana, kent kökenli, bekar ya da genellikle çocuksuz birey ya da çift, orta, üst-orta sınıf, yüksek eğitim profilli, beyaz yakalı nüfusun, kentle ekonomik, kültürel, sosyal bağlamda ilişki kurma amacıyla, özel hayat, çağdaş çalışma koşulları ve üretim faaliyetleri bağlamında loft mekânlara karşı artan ilgi ve talepleri, birinci grup loft konut kavramının, tasarımcı tarafından endüstriyel mekan kimliği, öz geçmişi ve mirasından bağımsız olarak yeniden yorumlandığı, tasarlandığı ikinci grup loft mekan konseptini ortaya çıkarmıştır. İkinci gruba dahil edilen ‘sahte loft’ ve ‘yeni loft’ mekânları, dönüştürülmüş bir endüstriyel yapıda yer almayan, sonradan uygulanmış, gerçek loftlarda bulunan endüstriyel karakterin ve mimari ölçütlerin taklit edilmesiyle kendi bağlamları içinde düzenlenmiş ve tasarlanmış kent konutlarıdır. Mekânsal örgütlenme açısından gerçek loftlarda var olan dizilim ‘sahte loft’ ve ‘yeni loft’ türlerinde taklit edilmiştir.16 ‘Sahte loftlar’, loftların tipik mimari kriterlerine göre düzenlenmiş ve loft yapıların dört temel endüstriyel karakteristik öğesine sahiptirler. Serbest plan anlayışı benimsenerek birimler konumlandırılabilir. Strüktürel öğeler açıkta bırakılarak ve mekânda ahşap, taş beton gibi sert malzemeler kullanılarak doğal loftlardaki endüstriyel karakter vurgulanır. ‘Yeni loftlar’, sahte loftlarda olduğu gibi dönüştürülmüş bir endüstriyel yapıda yer almamaktadırlar. Loft ölçütleri ışığında yeni tasarlanmış genellikle betonarme yapılardır. Yeni loftlar, loftların dört temel endüstriyel karakteristik öğesi olan ‘serbest plan, yüksek tavan ve geniş pencereleri’ karşılarlarken, çıplak strüktür anlayışını bütüncül olarak korumazlar. İç mekânda açıkta bir şekilde konumlandırılan kolon ve kirişler gibi yapı- sal öğelerini ve tesisat elemanlarını bu loftlarda görmek mümkün değildir. Kullanım ölçütlerindeki çeşitlenmeler incelendiğinde, loft mekanların farklı işlevlere göre tasarlanabildikleri görülmektedir. Söz konusu mekanlar konut, atölye, kafe, restoran, sergi alanları, ofis, müze gibi türlü amaçlara yönelik düzenlenebilmektedirler. Bu bağlamda kullanım ölçütleri bakımından loft mekânlar ‘konut loft’, ‘konut- atölye loft’ ve ‘ticari- kamusal loft’ olarak sınıflandırılabilir. Yapısal özellikleri bakımından loft türleri ‘loft ev’, ‘loft apartman’ ve ‘çatı loft’ olarak irdelenebilir. Bu bağlamda, ‘loft evler’, loft yapıların tipolojik özellikleri göz önünde bulundurularak tasarlanmış müstakil evlerdir. Oluşum ölçütlerine göre, loft kavramı benimsenerek tasarlanmış olup sahte loft veya yeni loft özellikleri ile uyumludurlar. Bu yapılar dönüştürülmüş bir endüstriyel yapıda yer almayan, sonradan uygulanmış, gerçek loftlarda bulunan endüstriyel karakterin ve mimari ölçütlerin taklit edilmesiyle yeni düzenlenmiş ve tasarlanmış betonarme yapılardır. ‘Loft apartmanlar’ birden fazla kata sahip ve her katında bir veya birkaç daire bulunduran yapılardır. Loft kavramı benimsenerek yeni tasarlanan veya geniş hacimli ve büyük metrekarelere sahip çok katlı bir endüstriyel yapının bölünerek daha küçük ölçekli birimlere dönüştürülmesi ile oluşmaktadırlar Tipolojik özellikler bağlamında loft yapıların temel ölçütleri ile örtüşürler. Loft apartmanlar, birden fazla mekân tipolojisine sahip olabilmektedir; mekân büyüklükleri, asma katlı veya tek katlı birimlere sahip olmaları bunlardan bazılarıdır. ‘Çatı loftlar’ yüksek bir yapının en üst katında yer almaktadırlar. Yapıda yer alan diğer birimlerden tipolojik özellikleri ile ayrılmaktadırlar. Özel bir giriş, ayrı bir asansör, yüksek tavanlar, mahremiyet bunlardan bazılarıdır. Lüks hayata özgü, pahalı yerle- şim alanları olarak günümüzde karşılığını bulmuştur 

Kaynaklar:

http://www.journalagent.com/megaron/pdfs/MEGARON-42714-ARTICLE_(THESIS)-ISIKKAYA.pdf

Glass, R. (1964) Introduction: aspects of change. In London: Aspects of Change, Centre for Urban Studies, Londra: MacKibbon and Kee Yayınları. Hamnett, C., Whitelegg, D. (2007) “Loft conversion and gentrification in London: from industrial to postindustrial land use” Environment and Planning, A. 39(1), s. 106 - 124. Hornick, S., O’Keefe, S. (1984) “Reusing Industrial Loft Buildings for Housing: Experiences of New York City in Revitalization and Misuse” Journal of Urban and Contemporary Law, s.27-41.  

Renaissance Tower

Location: Kozyatağı, İstanbul, Turkey

Project Type: Office

Client: RENAISANCE Construction

Architect: FX FOWLE Architects

Electrical project: Okutan Engineering

Mechanical project: Okutan Engineering

Static Project: DeSimone Consulting Engineers APCB

Plant Project: Okutan Engineering

Rönesans tower is  one of the  tallest building in Anatolian side of İstanbul. Total high is 186m. The building is in construction site now and it will be used an offıce building at May, 2014. The building has 40 floors above ground level and 4 floors below ground level. Rönesans tower building has used BRB system.The system was used firstly for tall buildings in Turkey.Because of sustainable design and creative open areas, building took LEED gold  certificate. Offices has 3.70m high- comfortable .

DESIGN

Rönesans tower, one of the tallest building on the Anatolian side of İstanbul, creates a memorable presence for the headquarters of a dynamic construction. Occuping an ‘edge city’ context at the intersection of two major highways, the tower is completely free standing and functions as an obelisk, offering 360 degrees views from its prominent corner location. Its form marks the end of long vistas and announces the entrance to the city from the east. Its crystalline, chiseled massing, which takes cues from Ottoman geometric motifs and draws inspiration from surrounding local landforms, rotates approximately 33 degrees for optimum solar control.

STRUCTURAL DESIGN CRITERIA

A performance based design procedure was utilized for the seismic  analysis and design of the structure.The structure has been constructed primarily reinforced concrete while the spire has been framed with structural steel. The Buildings unique shape posed many challenges in the analysis, design and detailing of this signature structure. The structure has been designed to safely withstand even the most severe earthquakes in this seismically sensitive region.

FOUNDATION

A Geotechnical report was prepared and provided by Kilci Muhendislik. Foundation system for the tower was recommended to be a continuous reinforced concrete mat supported by large diameter caissons (Drilled shafts or piles). The caissons or piles will be socketed into the underlying rock for both compression and tension resistance. A continuous mat is required to spread the localized forces from the tower walls and columns to the various deep foundation elements below. Additionally, the mat will resist overturning forces from the core by mobilizing the counteracting loads from the large perimeter tower columns. A support of excavation system will be required during excavation of the below grade structure. 

SLAB

Slab system is flat slab, spanning between columns with no beams or girders. Long term deflection factor of concrete due to cracking is considered for design. Slabs are also checked for punching shear under both for gravitational and lateral forces since slabs are also attracting forces from shear wall core of the structure under lateral loading, transferring it to the columns. The flat-plate slab system (30cm thick typically) was chosen because of its simplicity and Architectural flexibility.

COLUMNS and SHEAR WALLS

The tower gravity system will consist of a concrete floor system supported by the interior core shear walls, perimeter square and circular concrete columns. The shear walls are located in the central core area surrounding the stairs and elevators. The shear walls vary in thickness from 100cm at the base to 60cm at the roof. Smaller 35, 30 and 25cm thick secondary walls are also provided around some elevator and stair shafts. The columns are located along the perimeter of the tower, range in size from 125x125cm square at the base to 75cm circular at the roof. Due to the architectural shape of the tower, most of the columns become sloped at some point in the building.

SPIRE

The tower is topped with large open-air spire, which is transferred onto the tower concrete structure by means of a steel transfer, or “Hat” truss. Spire structure on top of the building is made up of steel tube elements which are designed based on the cladding pressures provided by CPP in cladding report. Weight of the cladding is also considered in design. Seismic loads are significantly lower than the wind loads since structure is very light weight. Therefore, the spire structure is designed for the wind and gravity loads only and seismic loads have been ignored.

According to wind analysis, building is experiencing higher wind loads in Y direction causing a bigger overturning moment at the base level. Building drifts are bigger in Y direction since the loading is higher and stiffness of the core in Y direction is lower. This proves us the need for an outrigger at mid height of the tower to control drifts. The effect of outriggers on the building performance can be clearly seen in Y-direction inter story drift graph.

BRB SYSTEM

“Buckling Restrained Brace” system to achieve the dual purpose of providing substantial static stiffness for wind loading, while providing substantial energy dissipation for seismic loading. BRB systems provide energy dissipation through hysteretic behavior of steel in pure axial tension and compression. Such systems are currently produced by Star Seismic and Nippon.

The bond-preventing layer decouples the casing from the core. Accordingly, the axial load of the brace is transmitted by the steel core only, while the casing - through its flexural rigidity – provides the proper lateral support against flexural buckling of the core.

4 braces was used at 18th.floor, This braces work like shock absorber and provide a precaution against to earthquake which apply forces Beams, columns and braces arranged to form a vertical truss. Resist lateral earthquake forces by truss action. BRB yield both in tension and compression - no buckling !! System combines high stiffness with high ductility.

FACADE

The unitized four-sided structural glass facade is comprised of large vision areas and full depth shadow boxes to create a monochromatic surface. The tower is highlighted by an intermittent scrim of textured metal on the south, east and west elevations that provide shading and visual interest from both the interior and exterior. The tower features double height sky gardens with a hybrid unitized curtain wall and spanning glass mullions. The podium will be comprised of a hybrid glass wall with diagonal spanning members to support the crystalline sightlines.